Skutki uchylenia przez WSA decyzji o pozwoleniu na budowę – prawo budowlane
Art. 3 pkt 12 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.) definiuje pozwolenie na budowę jako decyzję administracyjną zezwalającą na rozpoczęcie i prowadzenie budowy lub wykonywanie robót budowlanych innych niż budowa obiektu budowlanego. Co do zasady, roboty budowlane można rozpocząć jedynie na podstawie ostatecznej decyzji o pozwoleniu na budowę, z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie. Decyzja staje się ostateczna, jeżeli nie przysługuje od niej odwołanie w administracyjnym toku instancji.
Od decyzji ostatecznej wydanej przez organ odwoławczy przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Zgodnie z art. 61. § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2012 r. poz. 270, z późn. zm.) wniesienie skargi nie wstrzymuje wykonania aktu lub czynności, jednakże w razie wniesienia skargi na decyzję lub postanowienie – organ, który wydał decyzję lub postanowienie, może wstrzymać, z urzędu lub na wniosek skarżącego, ich wykonanie w całości lub w części. Po przekazaniu sądowi skargi uprawnienie wstrzymania wykonania przysługuje również sądowi, który wydaje odpowiednie postanowienie na wniosek skarżącego. W wyroku kończącym postępowanie sąd określa, czy i w jakim zakresie zaskarżony akt lub czynność nie mogą być wykonane. Rozstrzygnięcie to traci moc z chwilą uprawomocnienia się wyroku. W razie skorzystanie z instytucji wstrzymania wykonania decyzji, pomimo zakończenia postępowania jurysdykcyjnego (przed organami I i II instancji) nie może nastąpić rozpoczęcie budowy.
Sytuacja komplikuje się w razie uwzględnienia skargi przez WSA i uchylenia decyzji, której wykonalność nie była uprzednio wstrzymana, prace budowlane zostały zaś zrealizowane do dnia wydania prawomocnego wyroku przez sąd administracyjny. Uchylenie przez sąd decyzji organu odwoławczego i poprzedzającej ją decyzji organu I instancji oznacza wyeliminowanie z obrotu prawnego decyzji, w oparciu o którą nastąpiła pełna realizacja procesu inwestycyjnego.
Wobec powyższego pojawia się pytanie czy po uchyleniu decyzji o pozwoleniu na budowę, obiekt budowlany może być użytkowany? Odpowiadając na tak sformułowane pytanie należy w pierwszej kolejności zwrócić uwagę na przywołaną we wstępie niniejszego artykułu definicję „pozwolenia na budowę”, która to definicja nie zawiera w sobie zezwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. Uprawnienie do legalnego użytkowania obiektu budowlanego związane jest z pozostawaniem w obrocie prawnym wydanej przez organ nadzoru budowlanego decyzji o pozwoleniu na użytkowanie (art. 59 pr. bud.), albo przyjętego przez ten organ w drodze milczącej zgody zawiadomienia o zakończeniu budowy (art. 54 pr. bud.). Wobec zaistnienia przesłanek, których mowa w art. 145 § 1 pkt 8 K.p.a., tj. wydania decyzji w oparciu o inną decyzję która została następnie uchylona lub zmieniona, zachodzą przesłanki do wznowienia postępowania w przedmiocie pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego. Wznowienie postępowania, zgodnie z art. 147 K.p.a., następuje z urzędu lub na żądanie strony. Wznowienie postępowania z przyczyny określonej w art. 145 § 1 pkt 4 oraz w art. 145a i art. 145b następuje tylko na żądanie strony.
W wyniku wznowienia postępowania, zgodnie z art. 151 § 1 K.p.a., organ wydaje decyzję, w której:
1) odmawia uchylenia decyzji dotychczasowej, gdy stwierdzi brak podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b,
2) uchyla decyzję dotychczasową, gdy stwierdzi istnienie podstaw do jej uchylenia na podstawie art. 145 § 1, art. 145a lub art. 145b, i wydaje nową decyzję rozstrzygającą o istocie sprawy.
Tak też stwierdzić należy, że dopiero prawomocne uchylenie decyzji o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego pozbawia zrealizowaną inwestycję budowlaną przymiotu legalności.
Odmiennie sytuacja przedstawia się w przypadku tzw. ˝milczącej zgody˝, tj. gdy zezwolenie na użytkowanie obiektu wynika z zawiadomienia o zakończeniu budowy organu i braku sprzeciwu z jego strony. W powyższym przypadku w obrocie prawnym brak jest decyzji, do której można zastosować określone w K.p.a. tryby eliminowania z obrotu prawnego wadliwych rozstrzygnięć ostatecznych. W tej sytuacji inwestor zachowuje prawo do użytkowania obiektu budowlanego, natomiast działania organów nadzoru budowlanego w stosunku do obiektu budowlanego ograniczają się wyłącznie do podejmowania na podstawie przepisów rozdziału 6 ustawy Prawo budowlane ˝Utrzymanie obiektów budowlanych˝.
Potrzebujesz konsultacji w zakresie prawa administracyjnego? Zadzwoń do nas: 696 912 999
adwokat Jakub Bukartyk